Πίνακας: Lawrence Alma-Tadema, Πυρρίχιος
Ο Πλάτων εξ όλων των πολεμικών ορχήσεων θεωρεί ως σπουδαιοτέραν και περιφημοτέραν την Πυρρίχην, τον Πυρρίχιον χορόν, τον οποίον δέχεται, ότι οι Θεοί έδωσαν εις τον άνθρωπον ως θείον δώρον, διότι μόνον οι Θεοί γνωρίζουν τον ρυθμόν και την αρμονίαν.
Ο Πλάτων διακρίνει δύο είδη χορού, την ειρηνικήν όρχησιν, την οποίαν ονομάζει Εμμέλειαν, και την πολεμικήν, την ένοπλον όρχησιν, τον Πυρρίχιον χορόν, ο οποίος αποτελεί το κύριον μέρος της λατρείας του Θεού Διονύσου, αλλά και της πολεμικής προπαρασκευής.
Ο Πλάτων εις τους Νόμους περιγράφει τον Πυρρίχιον, ως μιμικήν πολεμικήν όρχησιν, κατά την οποίαν διά των κινήσεων του σώματος καταδεικνύετο εις την μάχην ο τρόπος της επιθέσεως και της αποφυγής των εχθρικών προσβολών.
Ο Πυρρίχιος χορός, κατά την μαρτυρίαν του Πλάτωνος, ως ανωτέρω ελέχθη, διακρίνεται εις τον ειρηνικόν και τον πολεμικόν. Ο ειρηνικός μιμείται την κίνησιν των ασχημοτέρων σωμάτων, προς εξευτελισμόν αυτών και κυρίως δια ν' αποδείξη, ότι ο χορός όταν δεν αποβλέπη εις την εκγύμνασιν του σώματος και την διέγερσιν του φρονήματος, εξευτελίζει τον άνθρωπον.
(...)
Αντιθέτως ο πολεμικός μιμείται σοβαρώς την κίνησιν των ωραιοτέρων σωμάτων και είναι ο χορός τον οποίον χορεύουν οι Έλληνες όταν πολεμούν, όπου με βιαίας κοπώσεις κατά την συμπλοκήν των ωραίων σωμάτων και της ανδρικής ψυχής καταδεικνύεται εις την μάχην το γενναίον φρόνημα των πολεμιστών:
"... την πολεμικήν δη τούτων άλλην ούσαν της ειρηνικής Πυρρίχην¹ αν τις ορθώς προσαγορεύοι, τας τε ευλαβείας πασών πληγών και βολών εκνεύσεσι και υπείξει πάση και εκπηδήσεσιν εν ύψει και συν ταπεινώσει μιμουμένην και τας τοιαύταις εναντίας, τας επί τα δραστικά φερόμενας αυ σχήματα, εν τε ταις των τόξων βολαίς και ακοντίων και πασών πληγών μιμήματα επιχειρούσας μιμείσθαι· το τε ορθόν εν τούτοις και το εύτονον, των αγαθών σωμάτων και ψυχών οπόταν γίγνηται μίμημα, ευθυφερές ως το πολύ των του σώματος μελών γιγνόμενον, ορθόν μεν το τοιούτον, το δε τούτοις τουναντίον ουκ ορθόν αποδεχόμενον".
Μετάφρασις: Λοιπόν από αυτούς τους δύο τον πολεμικόν χορόν, ο οποίος διαφέρει από τον ειρηνικόν, είναι ορθόν να τον ονομάση κανείς Πυρρίχιον, ο οποίος μιμείται και την προσεκτικήν αποφυγήν όλων των επιθέσεων με παρακάμψεις και υποχωρήσεις διαφόρους και με χαμηλώσεις (προς το έδαφος) και τας αντιθέτους από αυτάς κινήσεις δηλ. όσαι προσπαθούν να μιμηθούν τας επιθέσεις με δραστήρια σχήματα (κινήσεις) κατά την ώραν της ρίψεως των τόξων και των ακοντίων και όλων των κτυπημάτων. Εις αυτά το ορθόν και τονισμένον το οποίον μιμείται τα αγαθά σώματα και τας ψυχάς συνίσταται συνήθως εις την ευθυγραμμίαν των μελών του σώματος, το δε αντίθετον από αυτά δεν είναι ορθόν.
Οι χορευταί, εδώ, εννοείται ότι ευρίσκονται παρατεταγμένοι και έτοιμοι διά την μάχην, διά τον λόγον δε αυτόν, ήσαν οπλισμένοι.
Εις την αρχήν οι χορευταί εξετέλουν είδος τι παρελάσεως με στροφάς προς τα πλάγια (έκνευσις), με οπισθοχωρήσεις (ύπειξις), με πηδήματα (εκπήδησις εν ύψει) και με χαμηλώματα (ταπείνωσις).Ηκολούθουν αι κινήσεις της επιθέσεως, αι οποίαι ήσαν ορμητικαί και εν συνεχεία αι στάσεις της αμύνης με τας αναλόγους κινήσεις του πολεμιστού, όταν ρίπτη το ακόντιον, όταν εκτοξεύη το τόξον ή όταν βυθίζη την λόγχην εις το σώμα του εχθρού.Εις όλας τας ανωτέρω κινήσεις οι χορευταί κινούνται διά ρυθμικών βημάτων και διά της κλαγγής των όπλων και των ζωηρών φωνών.
Εκ του ανωτέρω χωρίου του Πλάτωνος ευλόγως δυναταί τις να συμπεράνη ότι ο πολεμικός Πυρρίχιος χορός διαφέρει από τον ειρηνικόν, διότι εδώ ο χορευτής κατά την ώραν του χορού μιμείται προσεκτικώς την αποφυγήν όλων των επιθέσεων του εχθρού με ζωηράς παρακάμψεις, υποχωρήσεις διαφόρους και κινήσεις, τας οποίας το χορευτικόν σύμπλεγμα ένοπλον διά των ακοντίων, των τόξων και όλων των κτυπημάτων των ποδών και των ζωηρών κραυγών προσπαθεί να απομακρύνη τας επιθέσεις του εχθρού.
Έχομεν δηλ. φανταστικόν πόλεμον και επομένως οι χορευταί οφείλουν να υπακούσουν εις τας εντολάς και κατευθύνσεις του αρχηγού.
Αι επιθέσεις, η ρίψις των ακοντίων, το κτύπημα των ποδών, η αστραπιαία στροφή προς το δάπεδον και η εν συνεχεία, εις ζωηρότερον τόνον, συνέχισις του χορού γίνονται εις βραχύν χρόνον, όπως κατά την ώραν της μάχης οι πολεμισταί κινούνται με πάσαν δυνατήν ταχύτητα, έτσι ώστε να επιδιωχθή η ήττα των αντιπάλων διά της μεθοδικής και αιφνιδιαστικής επιθέσεως.
Η προς τα άνω ύψωσις των χειρών εις στάσιν μετωπικήν δηλοί, ότι οι χορευταί υπερίσχυσαν των αντιπάλων και είναι έτοιμοι διά μεγαλυτέραν νίκην. Διά τούτο δεν σταματούν, αλλά, ικανοποιηθέντες και ενθαρρυθέντες εκ της πρώτης επιθέσεως, συνεχίζουν εις πολύ ζωηρότερον ρυθμόν και τόνον τον χορόν, μέχρι της τελικής νίκης.
1. Πλάτωνος Νόμοι, Ζ 815-816
Ο Πυρρίχιος Χορός, Σέρα - Τρομαχτός, Ιστορική ανάλυσις - Συμβολή εις την Λαογραφίαν, Δημητρίου Αθ. Αθανασιάδου, Σύλλογος Ποντίων Εστία "Ο Θεόδ. Γαβράς" Εδέσσης Περιχώρων, Έδεσσα 1975
http://www.egriechen.info
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου