O καρκίνος σήμερα οδηγεί στον θάνατο δύο φορές περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι το AIDS, η ελονοσία και η φυματίωση μαζί και σαν να μην ήταν αυτό αρκετό, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) αναφέρει ότι ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί περίπου κατά 80% έως το 2030, με τα περισσότερα συμβάματα να εμφανίζονται στις «φτωχές» χώρες.
Στις μέρες μας, περισσότερο από τα μισά νέα κρούσματα καρκίνου και περίπου τα δύο τρίτα των θανάτων από τον καρκίνο συμβαίνουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, ενώ από την άλλη πλευρά μόνο το 5% των παγκόσμιων πόρων διατίθεται για την έρευνα και τη θεραπεία του καρκίνου. Ήταν το 1971, όταν ο τότε πρόεδρος της Αμερικής, Richard Nixon, απέναντι από δεκάδες κάμερες τηλεοπτικών σταθμών, υπόγραφε το «Εθνικό Σχέδιο Δράσης» κατά του καρκίνου, γνωστό και ως «πόλεμος κατά του καρκίνου», που αναφερόταν στην προσπάθεια να ανακαλυφθούν θεραπείες, αποτέλεσμα της αυξημένης έρευνας και της βελτίωσης της κατανόησης της βιολογίας. Ο καρπός αυτής της «εμπόλεμης» κατάστασης ήταν η ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών θεραπειών, όπως οι στοχεύουσες θεραπείες.
Μια πρόσφατα δημοσιευμένη μελέτη αποδεικνύει, ότι το ένα τρίτο των θανάτων από καρκίνο θα μπορούσε να προληφθεί μέσω ενός οργανωμένου συστήματος υγείας, που θα περιλάμβανε διαδικασίες προ-συμπτωματικού ελέγχου, εμβολιασμών και αλλαγών στον τρόπο ζωής των ανθρώπων, όπως τη διακοπή του καπνίσματος, την προσθήκη της άσκησης και τη λιγότερη κατανάλωση κόκκινου κρέατος. Δυστυχώς, πολλές υπηρεσίες και τεχνολογίες που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρόληψη και στη θεραπεία του καρκίνου δεν είναι ευρέως διαθέσιμες σε όλες τις χώρες.
Χάσμα επίσης επικρατεί παγκοσμίως τόσο στην καταγραφή του καρκίνου όσο και των θανάτων που προκαλούνται από αυτόν. Αρκετές είναι οι χώρες που στερούνται μητρώα καταγραφής με αποτέλεσμα την αδυναμία ασφαλούς εξαγωγής στατιστικών δεδομένων και συμπερασμάτων. Περίπου το 95% του πληθυσμού της Βόρειας Αμερικής καλύπτεται από μητρώα καταγραφής σε αντίθεση με περίπου 2% της Αφρικής.
Ένα παράδειγμα που συνοψίζει τις τρομερές διαφορές ανάλογα με τη χώρα που αντιμετωπίζεται, αποτελεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας.
Περίπου το 85% όλων των νέων κρουσμάτων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και το 87% όλων των θανάτων από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας συμβαίνουν σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Έτσι, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής μειώνεται, το ποσοστό παραμένει υψηλό σε πολλές χώρες, κυρίως λόγω της έλλειψης υπηρεσιών διάγνωσης και/ή θεραπείας που θα προσδώσει ίαση.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και η Βόρεια Αφρική έχουν πολύ χαμηλότερα ποσοστά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας από τη Ζιμπάμπουε, το Μαλάουι και την Ουγκάντα. Στην Υποσαχάρια Αφρική, διαγιγνώσκονται περίπου 35 καθυστερημένες περιπτώσεις καρκίνου του τραχήλου της μήτρας για κάθε 100.000 γυναίκες, σε σύγκριση με μόνο 7 ανά 100.000 γυναίκες στη Βόρεια Αμερική ενώ κατ’ απόλυτη αναλογία με την προηγούμενη αναφορά, 23 γυναίκες ανά 100.000 πεθαίνουν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στην Υποσαχάρια Αφρική, σε σύγκριση με περίπου 3 ανά 100.000 στη Βόρεια Αμερική.
Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που ο «δικός μας» Γεώργιος Παπανικολάου με μια απλή και φτηνή εξέταση που περιλάμβανε τη λήψη και την επισκόπηση επιχρίσματος από τον κόλπο και τον τράχηλο της γυναίκας, χάρισε μια πύρρειο νίκη απέναντι στον καρκίνο. Ακολούθησε η γνωσιακή κατάδυση στη δράση των ογκογόνων ιών και το HPV test, ενώ τα τελευταία χρόνια οι ευνομούμενες κοινωνίες εμβολιάζουν υποχρεωτικώς τον γυναικείο πληθυσμό τους με το εμβόλιο κατά του HPV.
Είδη καρκίνου όπως του μαστού, του παχέος εντέρου και του πνεύμονα ήταν πολύ πιο συχνοί σε χώρες με περισσότερους πόρους για την υγεία, προδίδοντας μερικές φορές και τον τρόπο ζωής των πολιτών. Ωστόσο, περιοχές με λιγότερους πόρους βιώνουν τώρα την αύξηση του αριθμού των περιστατικών αυτών, επειδή το προσδόκιμο επιβίωσης έχει αυξηθεί χωρίς, όμως, παράλληλα να υπάρχει η πρόνοια για ενημέρωση και υπόδειξη των παραγόντων κινδύνου που σχετίζονται με τον καρκίνο, όπως η χρήση καπνού, η κακή διατροφή και η παχυσαρκία.
Οι πιο συχνές μορφές καρκίνου σε χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, του μαστού, του στομάχου, του ήπατος και του παχέος εντέρου. Σε αντίθεση με τους πιο κοινούς καρκίνους παγκοσμίως, που είναι ο καρκίνος του πνεύμονα, του μαστού, του παχέος εντέρου, του προστάτη και του στομάχου. Πολλές από τις παραπάνω μορφές καρκίνου μπορεί να προληφθούν ή να ιαθούν, αν ανιχνευθούν έγκαιρα. Αναμφισβήτητος και αδιαμφισβήτητος είναι, λοιπόν, ο ρόλος του προληπτικού ελέγχου, απόρροια ενός συγκροτημένου συστήματος υγείας με οργανωμένες δομές για όλους τους πολίτες. Στην ίδια λογική, από την αρχαιότητα, ο Ιπποκράτης με την περίφημη φράση του «Κάλλιον του θεραπεύειν, το προλαµβάνειν», αναδεικνύει τη σημασία της πρόληψης τόσο για την υγεία, όσο και για την οικονομία. Παρότι η θεώρηση αυτή δεν μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητή από τους «μη παροικούντες στην Ιερουσαλήμ» είναι απολύτως εύκολο να αποδειχθεί με οικονομικούς όρους, πως δηλαδή το κόστος της πρόληψης για όλους τους ανθρώπους, είναι πολύ μικρότερο από το κόστος της θεραπείας αυτών που θα νοσούσαν, αποτελεί δε, θέσφατο, σε όλες τις ασθένειες και όχι μόνο στην περίπτωση του καρκίνου.
Τέλος, οι χρόνιες λοιμώξεις όπως η λοίμωξη από HPV, η ηπατίτιδα Β και C, και το Helicobacter Pylori ευθύνονται για το 16% όλων των καρκίνων παγκοσμίως, ενώ το ίδιο ποσοστό «σκαρφαλώνει» στο 23% στις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Η Υποσαχάρια Αφρική έχει το μεγαλύτερο ποσοστό των καρκίνων που προκαλούνται από λοιμώξεις με ποσοστό 33%, ενώ η Βόρεια Αμερική έχει ένα από τα μικρότερα ποσοστά με λιγότερο από 4%.
Σαν να μην ήταν λοιπόν αρκετές οι «αμαρτίες» του υπό-ανάπτυξη κόσμου, η ογκολογική κοινότητα αποφαίνεται εμβρόντητη, ως μάρτυρας, πως τα νεότερα φάρμακα φέρουν εντυπωσιακά αποτελέσματα στην επιβίωση των ασθενών, αποτελούν όμως «όνειρα θερινής νυκτός» αφού το κόστος μιας ολοκληρωμένης θεραπείας ξεπερνά κατά πολύ το ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα των κατοίκων αυτών των χωρών. Με τη βεβαιότητα πως όλα αυτά έως σήμερα, φαντάζουν «μακρινά» από τη χώρα μας και αφού ο συμπολίτης μας απολαμβάνει όλες τις νέες θεραπείες, διδασκόμενος από την αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνος, ελπίζω και εύχομαι, όλοι μαζί, να διαφυλάξουμε το πολυτιμότερο αγαθό όλων · αυτό της υγείας.
Από το Μιχάλη Νικολάου,
Παθολόγο Ογκολόγο, Υπέυθυνο Επικοινωνίας ΟΝΕΟ
Παθολόγο Ογκολόγο, Υπέυθυνο Επικοινωνίας ΟΝΕΟ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου