Ένα βήμα πριν την εγκατάλειψη οι καπνοκαλλιεργητές Ελασσόνας

Ασύμφορη λένε οι παραγωγοί ότι θα καταντήσει η καλλιέργεια καπνών ανατολικού τύπου αν υιοθετηθούν τα υπερβολικά µέτρα κατά του καπνού.

Μετά τη Ροδόπη και η Ελασσόνα... βαρυγκομάει, ενώ απατείται επανασχεδιασμός της εθνικής πολιτικής με βάση τα νέα διεθνή δεδομένα

Η παραπάνω κραυγή αγωνίας, η οποία ακούστηκε από τη ∆ιεθνή Ένωση Καπνοκαλλιεργητών στο 4ο Παγκόσµιο Φόρουµ, που πραγµατοποιήθηκε στις 11 Σεπτέµβρη στην Κοµοτηνή, ενώνεται µε αυτή του καπνοπαραγωγού και ταµία του Αγροτικού Καπνικού Συνεταιρισµού Περιοχής Ελασσόνας, Ιωάννη Τσερτικίδη, ο οποίος τονίζει ότιασύµφορη καλλιέργεια θα καταντήσει η καλλιέργεια καπνών ανατολικού τύπου στην Ελλάδα αν υιοθετηθούν τα υπερβολικά µέτρα εναντίον του καπνού, η συνεχιζόµενη λαθραία διακίνησή του, το ανοδικό κόστος παραγωγής αλλά και η αυξανόµενη φορολογία των αγροτών. Ως ελεύθερους επαγγελµατίες µας αντιµετωπίζει το κράτος, υπογραµµίζει ο κ. Τσερτικίδης και καλεί τους αρµοδίους να σκύψουν στα  ζητήµατα της πρωτογενούς παραγωγής και να δώσουν κίνητρα και όχι άλλα προβλήµατα, ώστε να µείνουν οι αγρότες στα χωράφια τους.  

Οι τιµές για την εσοδεία 2014 ήταν χαµηλότερες από τα προηγούµενα χρόνια και συγκεκριµένα η µέση τιµή για την ποικιλία Κατερίνης ήταν 2,92 ευρώ/κιλό, για τα Βιρτζίνια ήταν 1,95 ευρώ/κιλό και για την ποικιλία Μπασµά ήταν 3,54 ευρώ/κιλό. Οι παραπάνω χαµηλές τιµές που δίνουν οι έµποροι σε συνδυασµό µε τη µεγάλη αύξηση της φορολογίας των αγροτών, την κατακόρυφη αύξηση του κόστους παραγωγής,  αλλά και οι µειωµένες κατά 50% επιδοτήσεις που λαµβάνουν εδώ και 5 χρόνια οι παραγωγοί, είναι τα βασικά προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι καπνοκαλλιεργητές, σύµφωνα µε την γεωπόνο του Συνεταιρισµού Ελένη ∆ούκα.

Στο τρίτο και τέταρτο χέρι μπορεί να σηκώσει πια κεφάλι ο καλλιεργητής

Ποιες ποικιλίες καλλιεργείτε και πού δίνετε την παραγωγή σας;

Καλλιεργώ τις ποικιλίες Κατερίνης και Μπασµά. Φέτος έχω συµβόλαιο για την πρώτη στην Καπνική Μιχαηλίδης µε έδρα το Πολύκαστρο Κιλκίς και για τη δεύτερη στην Συνεταιριστική Ένωση Καπνοπαραγωγών Ελλάδος µε έδρα την Ξάνθη. 

Ποια η διαδικασία της καλλιέργειας;

Από τον Φλεβάρη ετοίµασα το φυτώριο, όργωσα, σήκωσα αβραγιές, φρέζαρα, απολύµανα για χόρτα και σκέπασα µε νάιλον. Είκοσι µέρες µετά άνοιξα τις αβραγιές, τις σκάλισα και τις άφησα 4-5 µέρες να πάρουν ανάσα. Αρχές Μάρτη έσπειρα τον πιστοποιηµένο καπνόσπορο, πότισα για φύτρωµα και σκέπασα ξανά µε νάιλον. Αυτό γινόταν µέρα παρά µέρα για δύο σχεδόν µήνες (ξεσκέπασµα- πότισµα- σκέπασµα), µέχρι να γίνουν 20 περίπου εκατοστά τα φυτά, έτοιµα δηλαδή για µεταφύτευση.

Παράλληλα τον Απρίλη όργωσα τα χωράφια, τα λίπανα και τα φρέζαρα. Αρχές Μάη άρχισα τη µεταφύτευση, διαδικασία ολοήµερης εργασίας. Από το χάραµα πηγαίναµε στο φυτώριο και µε τα χέρια βγάζαµε ένα-ένα τα φυτά, τα οποία σπέρναµε οκτώ άτοµα µε την καπνοφυτευτική µηχανή στο χωράφι, σε απόσταση 48-50 πόντων η κάθε σειρά και 10 πόντους φυτό µε φυτό. Την επόµενη µέρα πότισα το φυτό για να πιάσει ρίζα, ενώ παράλληλα έριξα φάρµακα για την καταπολέµηση του περονόσπορου, της φυτόφθορας και της ψείρας. Μετά ένα µήνα, όταν ο καπνός είχε µεγαλώσει µπήκα στο χωράφι και σκάλισα µε το τρακτέρ. Αφού το άφησα 5 µέρες σκαλισµένο, µπήκα και το πότισα καλά για να δυναµώσει και να ωριµάσει. Κατόπιν 10 µέρες µετά, στις 15-20 Ιούνη άρχισα το πρώτο χέρι στο σπάσιµο, το οποίο αντιστοιχεί σε 5-6 φύλλα από κάτω. Το ξαναπότισα κάνοντας το ίδιο κάθε βδοµάδα. Το δεύτερο και τα υπόλοιπα χέρια ήρθαν περίπου κάθε 20 µέρες. Με το πρώτο φως σπάζω τον καπνό και τον αραµατιάζω µε διατρητικές χειροκίνητες µηχανές. Κατά τις 11 π.µ. φορτώνονται στα µηχανήµατα και πάνε στα λιαστήρια (σιδηροκατασκευές µε νάιλον) για να στεγνώσουν. 

Μέχρι πόσα χέρια µπορεί να γίνουν;

Συχνά γίνονται και πέντε. Φέτος έφτασα µέχρι τα τέσσερα…Ο καιρός δεν βοήθησε το φυτό τον Ιούνιο. Τότε που είχε ανάγκη να αναπτυχτεί, έκανε έντονη ηλιοφάνεια και ξηρασία µε αποτέλεσµα ο καπνός να µείνει µικρός µε λιγότερα φύλλα. Ευτυχώς δεν είχαµε θεοµηνίες στην περιοχή µας… 

Πως πήγε η χρονιά και τι τιµή έπιασε φέτος;

Η χρονιά φέτος έδωσε άριστη ποιότητα στον καπνό, δεν έδωσε όµως ποσότητα. Υπολογίζω στα 200-220 κιλά ανά στρέµµα, δηλαδή µέτρια χρονιά σε ποσότητα. Καλή χρονιά εννοούµε από 250 κιλά και πάνω το στρέµµα µε συγχρόνως άριστη ποιότητα. Πέρσι είχα 250 κιλά το στρέµµα, αλλά η ποιότητα ήταν λίγο πεσµένη. Τότε πληρώθηκα 2 ευρώ και 80 λεπτά το κιλό. Φέτος τα δύο πρώτα χέρια τα έδωσα 2 ευρώ και 80 λεπτά το κιλό, το τρίτο είναι έτοιµο για δεµατοποίηση και το τέταρτο στεγνώνει. Τα καλά λεφτά είναι στο τρίτο και τέταρτο χέρι. Από κει περιµένω να σηκώσω κεφάλι, γιατί από το φυτώριο µέχρι και την ωρίµανση της παραγωγής τα έξοδα ανά στρέµµα κυµαίνονται από 300 έως 350 ευρώ ανάλογα τη χρονιά. Και αν προσθέσεις και τα εργατικά 250 ευρώ το στρέµµα, ανεβαίνει επικίνδυνα το κόστος… 

Είχατε καταστροφική χρονιά;

Όπως και η πλειοψηφία των αγροτών…  Στις 12 Αυγούστου 2001 χτύπησε χαλάζι και κατέστρεψε την παραγωγή. Ό,τι έµεινε το ξεκλήρισε τον χειµώνα του ίδιου έτους. Στις 22 ∆εκέµβρη έπεσε 1 µέτρο χιόνι, που έριξε την σκεπή της αποθήκης, όπου σε τουπάνια ήταν κρεµασµένα τα καπνά. Ξύλα, λαµαρίνες, χιόνια, καπνά γίναν ένα κουβάρι! Αποζηµιώθηκα από τον ΕΛΓΑ για το χαλάζι και την απόθήκη, αλλά όχι για τον έναν τόνο καπνό που έχασα…

Ποια µέτρα βοήθησαν και ποια όχι;

Με βοήθησαν οι επιδοτήσεις που έπαιρνα από το 1985, τότε που ο καπνός επιδοτούνταν ανά κιλό. Από το 2006 και µετά που άλλαξε η ΚΑΠ παίρνω τα δικαιώµατα που µου αντιστοιχούσαν για τον µέσο όρο της τριετίας 2001-03. Από το 2006-13 έπαιρνα 23.000 ευρώ λόγω µεγάλης παραγωγής των προηγούµενων ετών. Από το 2014 παίρνω 12.000 ευρώ µε την υποχρέωση να δηλώνω ότι καλλιεργώ 65 στρέµµατα (6,5 εκτάρια). Τα παραπάνω χρήµατα – δικαιώµατα θα µειώνονται σταδιακά µέχρι το 2019, ενώ από το 2020 λένε ότι όλοι οι Ευρωπαίοι αγρότες θα παίρνουν επιδότηση ανά στρέµµα, η οποία θα είναι ελάχιστη. Ακούγεται για 30 ευρώ ανά στρέµµα!

Παλεύουµε µε τις αντίξοες καιρικές συνθήκες σε ξεσκέπαστο µαγαζί! Οι έµποροι συχνά κρατούν τις τιµές χαµηλά και έτσι ο κόπος µας δεν ανταµείβεται. Μας αύξησαν τον Φόρο Εισοδήµατος από το 13% στο 20% και από το 2016 πάει στο 26%. Ακούγεται ότι θα ανεβεί και η εισφορά στο τριπλάσιο… ∆εν είµαι σε θέση να πληρώνω τα παραπάνω, ούτε εγώ, ούτε ο κάθε µικρός αγρότης της χώρας µας. Έχω στην πλάτη µου επιπλέον την ∆ΕΗ, τον ΟΤΕ, τον ΕΝΦΙΑ, τα υπερβολικά µέτρα εναντίον του καπνού που υιοθετούνται διεθνώς, την λαθραία διακίνηση και άλλα πολλά που καθιστούν την καλλιέργεια ασύµφορη.

 Ιωάννης Τσερτικίδης

Ο Ιωάννης Τσερτικίδης του Θεοφύλακτου γεννήθηκε στην Ολυµπιάδα ∆ήµου Ελασσόνας, όπου και κατοικεί. Προέρχεται από γεωργοκτηνοτροφική οικογένεια και καλλιεργεί 60 στρέµµατα καπνά και 80 σιτηρά. Είναι ταµίας του Καπνικού Συνεταιρισµού, του οποίου διατέλεσε και αντιπρόεδρος. Παντρεµένος µε την Κατερίνα Σακελαρίδου έχουν τρία παιδιά, τη Μαρία µε σπουδές στη ∆ιοίκηση Αγροτικών Εκµεταλλεύσεων, την Ευθυµία, ιδιωτική υπάλληλο, και τον Θεοφύλακτο, Νέο Αγρότη που απασχολείται στα οικογενειακά κτήµατα.

Έβαλαν στην Ελασσόνα 6.000 στρ.

Ο Αγροτικός Καπνικός Συνεταιρισµός Περιοχής Ελασσόνας ιδρύθηκε το 2007 και αυτή τη στιγµή αριθµεί 610 µέλη. Για την καλλιεργητική περίοδο 2015 φυτεύθηκαν στην περιοχή περίπου 6.000 στρµ. καπνού από τα οποία 3.500 στρµ.  ποικιλίας Κατερίνης, 1.500 στρµ. Μπασµά και 1.000 στρµ. Βιρτζίνια. Η καλλιέργεια γίνεται µόνο µέσω σύναψης συµβολαίων µεταξύ παραγωγού – µεταποιητικής εταιρείας και συνεταιρισµού και αυτό ισχύει βάση της ΚΥΑ που έχει υπογραφεί από το Υπουργείο.

Οι καπνοπαραγωγοί εκτός από την καλλιέργεια 3 ποικιλιών καπνού βάζουν και σιτηρά, ψυχανθή και δενδρώδεις καλλιέργειες.

Το ∆Σ του Συνεταιρισµού απαρτίζεται από τον Πρόεδρο Γεώργιο Γκουτζέλα, Αντιπρόεδρο Αστέριο Σγουραλή, Ταµία Ιωάννη Τσερτικίδη, Γραµµατέα Μιχάλη ∆όλγηρα και Μέλος τον Νικόλαο Μαυρίδη.

Ο συνεταιρισµός έχει δύο υπαλλήλους: την Ελένη ∆ούκα, γεωπόνο υπεύθυνη επιβλέπουσα για το σύστηµα της ολοκληρωµένης διαχείρισης στον καπνό και για τη λειτουργία του συνεταιρισµού και την Αθηνά Κόντου, τεχνολόγο γεωπόνο.

Ο πρόεδρος Γεώργιος Γκουτζέλας συµµετείχε και φέτος όπως και τα τελευταία 3 χρόνια στην Ηµερίδα Ανατολικού Τύπου Καπνών της I.T.G.A. στην Κοµοτηνή στις 11 Σεπτεµβρίου 2015. 

Η ξηρασία του Ιουνίου δεν βοήθησε φέτος τα φύλλα να μεγαλώσουν πολύ

Από την εκλογή του χωραφιού, η οποία αποτελεί ένα πολύ κρίσιµο στάδιο, ξεκινά η καλλιέργεια του καπνού ενώ η αµέσως επόµενη φροντίδα του παραγωγού είναι ο πιστοποιηµένος σπόρος που σπέρνεται στο σπορείο για να βλαστήσει και να δώσει τα καπνοφυτάρια, που αργότερα φυτεύονται στο χωράφι.

Σύµφωνα µε τη γεωπόνο Ελένη ∆ούκα, γεωπόνο, υπεύθυνη για το σύστηµα της ολοκληρωµένης διαχείρισης του Καπνικού Συνεταιρισµού Περιοχής Ελασσόνας, τον Μάιο το φυτό που έχει ως 5 -8 φύλλα, ξεριζώνεται από τις αβραγιές, για να φυτευτούν στο χωράφι. Τα φυτά φυτεύονται µε µηχανή σε ίσιες γραµµές µε αποστάσεις µεταφύτευσης 40-50 εκ. µεταξύ των γραµµών και 10-15 εκ. επί των γραµµών ανάλογα µε την ποικιλία που καλλιεργείται.

Η συλλογή των φύλλων γίνεται τµηµατικά σε 4 χέρια. Σε κάθε χέρι συλλέγονται 3-5 φύλλα ανάλογα µε την ποικιλία και τις συνθήκες καλλιέργειας. Τα συλλεγόµενα φύλλα πρέπει να έχουν τον ίδιο βαθµό ωρίµανσης, να µην τραυµατίζονται και να είναι απαλλαγµένα από χώµα και ξένες ύλες. Κριτήρια ωριµότητας είναι η αλλαγή του πράσινου χρωµατισµού του φύλλου, το περιφερειακό κιτρίνισµα, η κάµψη της µύτης των φύλλων προς τα κάτω και η ευκολία απόσπασης του φύλλου από το στέλεχος του φυτού.

Μετά τη συλλογή των φύλλων ακολουθεί το αρµάθιασµα του καπνού µε το χέρι ή µηχανικά. Τις αρµάθες τις κρεµούν σε ειδικό ξηραντήριο -κρεµανταλάς - και τις ξηραίνουν µε φυσικό τρόπο στον ήλιο και τον αέρα. Ορισµένες ξενικές ποικιλίες σήµερα ξηραίνονται σε ειδικά ξηραντήρια, τους λεγόµενους φούρνους.

Ανάλογα µε τον τρόπο που αποξηραίνονται τα καπνά χωρίζονται σε διάφορες κατηγορίες. Εκείνα που αποξηραίνονται στον ήλιο είναι τα ανατολικού τύπου, δηλαδή οι ποικιλίες Κατερίνης και Μπασµάς, ενώ εκείνα που αποξηραίνονται µέσα στους φούρνους αποτελούν τη δεύτερη κατηγορία όπως είναι τα Βιρτζίνια.

Μετά την αποξήρανση οι αρµάθες µεταφέρονται στην αποθήκη, όπου τις κρεµούν στην οροφή ή τις τοποθετούν στο πάτωµα σε αλλεπάλληλες στρώσεις (µπασκί όπου τα φύλλα παθαίνουν ειδική ζύµωση, διαδικασία που χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή για να µην ανάψουν ή µουχλιάσουν).

Αφού ολοκληρωθεί όλη αυτή η διαδικασία ακολουθεί η πώληση του καπνού που γίνεται µέσω του συνεταιρισµού στις µεταποιητικές εταιρείες. Στην περιοχή µας δραστηριοποιούνται 5 εταιρείες: η Socotab, ο Γλεούδης, η Μισσιριάν,η Καπνική Μιχαηλίδης και η ΣΕΚΕ.

Κατά τη διάρκεια της καλλιέργειας του καπνού µπορούν να εµφανιστούν σηµαντικές ασθένειες που µπορεί να υποβαθµίσουν το προϊόν. Αυτές είναι ο περονόσπορος που προκαλείται από µύκητα και ευνοείται από καιρικές συνθήκες µε υψηλή υγρασία και ο κηλιδωτός µαρασµός της ντοµάτας που προκαλείται από τον θρίπα. Και οι δύο ασθένειες υποβαθµίζουν την ποιότητα του φύλλου του καπνού.

Για την καταπολέµησή τους χρησιµοποιούνται φυτοφάρµακα.

Ελένη ∆ούκα

Η Ελένη ∆ούκα – Παρδάλη του Αθανασίου γεννήθηκε στην Μάνδρα Αττικής και κατοικεί στην Ελασσόνα. Σπούδασε Γεωπόνος στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης µε µεταπτυχιακό δίπλωµα Ειδίκευσης Γεωπονίας, Επιστηµών Φυτοπροστασίας. Με µεγάλη προϋπηρεσία πάνω στο αντικείµενό της στον ΕΛΓΑ, σε Αγροτικούς Συνεταιρισµούς, ∆ιευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης, κατάστηµα ειδών κήπου και διδασκαλία στο Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας της Γεωπονικής Σχολής του  Αριστοτέλειου Πανεπιστήµιου Θεσσαλονίκης, είναι σήµερα η γεωπόνος του Καπνικού Συνεταιρισµού. Είναι παντρεµένη µε τον τεχνολόγο γεωπόνο Ζήση Παρδάλη και έχουν δύο κόρες, την τετράχρονη Ειρήνη και την Σωτηρία ενός έτους.

Της Βασιλικής Πασχάλη-Τσαντοπούλου

http://www.agronews.gr/