Ελεύθερη η πολύφερνη νύμφη του Θερμαϊκού

Γεγονότα που σημάδεψαν την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και ανάγκασαν τον Χασάν Ταξίν πασά να καταθέσει τα όπλα, παραδίδοντας την πόλη στον ελληνικό στρατό

Η επιλογή της τοποθεσίας για την ίδρυση της πόλης μόνον τυχαία δεν ήταν. Δέσποζε επί του Αιγαίου, ήταν σταυροδρόμι από και προς όλες τις κατευθύνσεις και ταυτοχρόνως η πύλη προς την ενδοχώρα του βορρά. Ο Μ. Κωνσταντίνος είχε την Θεσσαλονίκη ως δεύτερη επιλογή,

για πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, αλλά και η προτίμηση στην Κωνσταντινούπολη δεν μείωσε, απεναντίας συντέλεσε στην περαιτέρω ανάδειξη της πόλης.

Η γεωστρατηγική της σημασία και τα έργα που κατασκευάσθηκαν την κατέστησαν «οφθαλμό της Ευρώπης και κατ’ εξοχήν της Ελλάδος», έγραψε ο Παπαρρηγόπουλος. Γίνεται «Συμβασιλεύουσα» - ουσίας και όχι τύποις, όπως αποκαλείται σήμερα «συμπρωτεύουσα», μάλλον από κεκτημένη ταχύτητα. Ονομάζεται «Μεγαλούπολις» και κατέχει τη θέση της επόμενης μετά την Κωνσταντινούπολη πόλης της Αυτοκρατορίας («Θεσσαλονίκην μετά την μεγάλην παρά Ρωμαίων πρώτην πόλιν»).

Δεν θα μείνω στο ιστορικό της απελευθέρωσης που γιορτάζουμε σήμερα, επειδή είναι βέβαιο πως σήμερα θα υπάρξουν πολλές αναφορές-αφιερώματα στο γεγονός αυτό. Θα μείνω όμως σε κάποια γεγονότα που την σημάδεψαν, και που οδήγησαν τον Χασάν Ταξίν πασά να αποδεχθεί το τελεσίγραφο του Διαδόχου αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου, καταθέτοντας τα όπλα και παραδίδοντας την Θεσσαλονίκη στον ελληνικό στρατό.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που τότε αντιμετώπισε η ελληνική κυριαρχία στην πόλη ήταν η έλευση των Βουλγάρων που εποφθαλμιούσαν την Θεσσαλονίκη και αδυνατούσαν να αποδεχθούν ότι οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις τούς είχαν προλάβει. Έτσι παρά το ότι είχε υπογραφεί το σχετικό πρωτόκολλο παράδοσης, στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης βρέθηκε η 7η βουλγαρική μεραρχία υπό τον στρατηγό Θεοδόρωφ, αμφισβητώντας την ελληνική κυριότητα..

Ο Θεοδόρωφ ζήτησε άδεια από τον Διάδοχο Κωνσταντίνο για να εισέλθουν στην Θεσσαλονίκη 2 λόχοι της μεραρχίας του δήθεν για να "ξεκουραστούν" επειδή σε αυτούς υπηρετούσαν τα μέλη της βουλγαρικής οικογένειας. Μετά από πολλές αμφιταλαντεύσεις, ο Κωνσταντίνος έδωσε την συγκατάθεση του και οι Βούλγαροι εισήλθαν και κατέλυσαν στην πόλη με δύναμη που άγγιζε ένα πλήρες Σύνταγμα πεζικού. Πολύ σύντομα φάνηκε πως οι Βούλγαροι μόνο για ξεκούραση δεν είχαν σταθμεύσει στην πόλη, και μόνον ενόπλως οι Έλληνες τους εξεδίωξαν.

Αυτήν τη λυκοφιλία που υπάρχει μεταξύ γειτονικών λαών, έστω και αργά την καυτηρίασε ο Ελευθ. Βενιζέλος (στις 26 Φεβρουαρίου 1919), με υπόμνημα προς την Επιτροπή της Διασκέψεως Ειρήνης των Παρισίων, όπου διεκήρυττε (κατά λέξη μετάφραση εκ του γαλλικού πρωτοτύπου):

«... Η Βουλγαρία ... αν και τυγχάνει έπειτα από το αλβανικόν, το μικρότερον  έθνος, θέλησε να επιβάλει βιαίως την ηγεμονίαν της. Εκ της ιστορίας των τελευταίων ετών καταδεικνύεται ότι και οι πλέον καλόπιστοι και επωφελείς προτάσεις δεν απέβησαν ικανές να ικανοποιήσουν την Βουλγαρία, την αποβλέπουσα πάντοτε εις την ηγεμονία της Βαλκανικής.

» Θα απετέλει, ως εκ τούτου, η επίδειξις συμπαθείας προς τους Βουλγάρους νοσηρόν αισθηματισμόν και μεγάλην αδικίαν. Δεν έπαυσα, άλλοτε, να φαίνωμαι κατ' εξοχήν διαλλακτικός προς αυτούς, ελπίζων ότι θα επείθοντο να συμμετάσχουν καλοπίστως, εις Βαλκανικήν συνομοσπονδίαν, τελικώς, όμως, αντελήφθην ότι θα ήτο παραφροσύνη το να ελπίζεται ότι θα εδέχοντο, ειλικρινώς, πάν ό,τι δεν θα τους έδιδε την ηγεμονίαν, την οποίαν επιδιώκουν...» (σημ.: Βάλτε στη θέση της Βουλγαρίας την Τουρκία, για α ξυπνήσουν κάποτε οι αιθεροβάμονες υποστηρικτές «φιλίας» με αντίπαλο που σού επιβουλεύεται).

Υπάρχει η φήμη, την οποία αποδέχονται πολλοί ανέλεγκτα, ότι μόνον κατόπιν διαταγής του Ελ. Βενιζέλου ο αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος κατευθύνθηκε στην Θεσσαλονίκη, και έτσι πρόλαβε τους Βουλγάρους πριν αυτοί μπουν στην πόλη. Αυτό είχε πει ο Ελ. Βενιζέλος στην Βουλή, το 1916, χωρίς όμως να υπάρχει κανένα στοιχείο που να το αποδεικνύει. Ο καθηγητής Κων. Βαβούσκος, έγραψε επ’ αυτού:

«... Ο διάδοχος Κωνσταντίνος δεν εστράφη προς Θεσσαλονίκην λόγω διαταγής του Βενιζέλου, αλλά λόγω του ότι τα ανιχνευτικά σώματα, τα οποία είχεν εξαποστείλει προς ανατολάς, τον ενημέρωσαν περί της εκεί στρατιωτικής καταστάσεως.

» Ο αγαπητός συνάδελφος μου καθηγητής της Ιστορίας εις το Πανεπιστήμιον Αθηνών Πρωτοψάλτης, ασχοληθείς ειδικώς με το θέμα, με διεβεβαίωσεν ότι κατά την έρευνάν του εις τα αρχεία του τότε Υπουργείου Στρατιωτικών ουδεμίαν τοιαύτην διαταγήν ανεύρε. Συνεπώς,το θέμα πρέπει να κλείση οριστικώς. Διότι όλοι τότε έπραξαν το καθήκον των…

(…) » να μη λησμονούμεν την σύστασιν του βασιλέως Γεωργίου Α' προς τον τότε Πρωθυπουργόν Δεληγιάννην, ως μαρτυρεί ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς, τον οποίον απησχόλει πολύ τότε το Κρητικόν Ζήτημα: "Την Κρήτην δεν υπάρχει κίνδυνος να διεκδικήση κανείς. Την Μακεδονίαν να κοιτάξετε! Διότι χωρίς αυτήν η Ελλάς αδύνατον να ζήση"».

Και λίγα λόγια για ανεπανάληπτο κατόρθωμα του Νικολάου Βότση. Στις 18 Οκτωβρίου του 1912 το ελληνικό τορπιλοβόλο αρ.11, με κυβερνήτη τον υποπλοίαρχο Νικόλαο Βότση, μπήκε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης και ανατίναξε με δύο τορπίλες το τουρκικό θωρηκτό Φετίχ ι Μπουλέντ που είχε αναλάβει την προστασία της πόλης από ξηράς και θαλάσσης.

Ο Βότσης ενήργησε παρά τη διαταγή, επειδή ήταν απονενοημένο το διάβημα, τιμωρήθηκε επειδή παράκουσε, αλλά ταυτοχρόνως παρασημοφορήθηκε και προήχθη.

Ο Μακεδών

ΠΗΓΗ http://www.voria.gr/