Με την προχθεσινή έκδοση της άδειας λειτουργίας από την Αγκυρα, ξεκίνησε και επισήμως την επαναλειτουργία του (έπειτα από 51 ολόκληρα έτη!) το μειονοτικό Ελληνορθόδοξο Γυμνάσιο-Λύκειο των Αγριδίων στην Ιμβρο. Οπως συνέβη δύο έτη νωρίτερα και με το Δημοτικό σχολείο των Αγίων Θεοδώρων, υπό την προσωπική εποπτεία του (Ιμβριου) Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, το κτίριο ανακαινίστηκε εκ βάθρων, διορίστηκε ο μειονοτικός διευθυντής, έγινε ο σχολικός αγιασμός και οι πρώτοι οκτώ μαθητές θα διαβούν σύντομα τη μικρή αυλόπορτα.
Το σχολείο ακολουθεί, θα έλεγε κανείς, την ιστορία του νησιού. Σύμφωνα με την περιλάλητη Συνθήκη της Λωζάννης, η Ιμβρος και η Τένεδος θα απολάμβαναν καθεστώτος ειδικής διοικητικής οργάνωσης, λόγω του αμιγώς ελληνορθόδοξου πληθυσμού τους. Τούτη η ρύθμιση, σε συνδυασμό με την αντίστοιχη (εξίσου θεμελιώδη) για τη μειονοτική εκπαίδευση, φάνταζε το 1923 επαρκής για την εξασφάλιση της μειονοτικής ταυτότητας των πληθυσμών αυτών. Ωστόσο, ο εκτελεστικός της Λωζάννης νόμος του 1927 για τα δύο νησιά αναίρεσε την ελληνοφωνία των σχολείων στα νησιά, ορίζοντας ότι στο περιθώριο και μόνον του τουρκόγλωσσου προγράμματος θα διδάσκονταν η ελληνική γλώσσα και το μάθημα των θρησκευτικών. Αμέσως τότε, τα μισά σχολεία στην Ιμβρο (και όλα τα σχολεία της Τενέδου) χάνουν το μειονοτικό τους χαρακτήρα. Μόνο στα περιφερειακά σχολεία του νησιού διδάσκονταν τα ελληνικά. Το 1945, μαζί με τους πρώτους εποίκους, η κατάσταση στα σχολεία επιδεινώνεται: επιβάλλεται αποκλειστικά τουρκοφωνία σε όλα τα σχολεία του νησιού, η οποία διαρκεί μέχρι το 1951. Το έτος αυτό, υπό την επιρροή της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, επικρατεί νέα ερμηνεία της ίδιας νομοθεσίας του 1927 και τα μειονοτικά σχολεία επανακτούν την ελληνοφωνία τους και τα θρησκευτικά τους. Τέλος, το 1964, υπό τη σκιά του Κυπριακού και της μαζικής εγκατάστασης εποίκων, τα σχολεία επανέρχονται στην αποκλειστική τουρκοφωνία, οδηγώντας τον ελληνορθόδοξο πληθυσμό, βίαια και οριστικά, μακριά από το νησί.
Σήμερα, ενώ βρίσκεται πάντοτε εν ισχύι η νομοθεσία του 1927, το Γυμνάσιο και Λύκειο ξανάνοιξε για τους ελληνορθόδοξους μαθητές. Πρόκειται για μία ad hoc διοικητική διευθέτηση, χωρίς νομοθετική ή συνταγματική βάση, σαν αυτές που συνηθίζει η διοίκηση Ερντογάν τα τελευταία χρόνια, ώστε να μπορεί ανά πάσα στιγμή να την ανακαλεί. Για παράδειγμα, εδώ και δυόμισι έτη, με μία απλή εγκύκλιο, καταργήθηκαν επ’ αόριστον οι – προβλεπόμενες στο άρθρο 40 της Συνθήκης της Λωζάννης– εκλογές μεταξύ των μειονοτικών για την ανάδειξη των εφορειών στα μειονοτικά ευαγή ιδρύματα, εκλογές που τις είχε «ξεπαγώσει» ο Ερντογάν το 2004 έπειτα από δεκαετίες απαγόρευσης. Το αποτέλεσμα είναι το σημαντικότερο μειονοτικό ίδρυμα, εκείνο του Νοσοκομείου Βαλουκλή, να διοικείται από εφόρους που εκλέχθηκαν το… 1991.
Ωστόσο, το Γυμνάσιο-Λύκειο που ξανάνοιξε προχθές έχει τη δική του ισχυρή πολιτική σημασία. Δίνει το κουράγιο και τη δύναμη στους Ιμβριους να συνεχίσουν την προσπάθεια για την προστασία της μειονοτικής τους ταυτότητας, των πατρογονικών τους εστιών και των εθίμων τους. Αλλωστε, όπως σήμερα, κάθε Αύγουστο συγκεντρώνονται στο νησί για να συντονίσουν τη δράση τους γιατί ξέρουν οι ίδιοι, πάνω από όλους, ότι οι αγώνες κερδίζονται και χάνονται στο νησί και όχι στα διπλωματικά γραφεία.
* Ο κ. Γιάννης Κτιστάκις είναι νομικός σύμβουλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου