Το Νέο Κατοχικό Δάνειο

Το Κατοχικό Δάνειο μόνο δάνειο δεν ήταν, όπως όλοι γνωρίζουμε. Το ίδιο συμβαίνει και με το Νέο Κατοχικό Δάνειο. Αυτό που έμμεσα προσφέρουν οι λαοί των υπό τροϊκανής κατοχής χωρών της περιφέρειας στο Γενικό Λογιστήριο του γερμανικού κράτους. Σύμφωνα με στοιχεία που πρόσφατα δημοσιοποίησε το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών (τα οποία δημοσίευσε το Der Spiegel στις 19 Αυγούστου), η γερμανική κυβέρνηση υπολογίζει πως, στη διάρκεια της περιόδου 2010-2014, θα έχει εξοικονομήσει κατ’ ελάχιστον €41 δισ. λόγω της κρίσης.

Όπως αναφέρει το υπουργείο στο πόρισμα που είδε τη δημοσιότητα, η κρίση στις χώρες της περιφέρειας συμπίεσε τα επιτόκια δανεισμού της ομοσπονδιακής κυβέρνησης της Γερμανίας, με αποτέλεσμα αυτή την εξοικονόμηση. Πώς μετρούν τον βαθμό συμπίεσης του κόστους δανεισμού του γερμανικού κράτους; Αν και κανείς δεν μπορεί να ξέρει ακριβώς σε ποιο επίπεδο θα κυμαίνονταν τα επιτόκια δανεισμού της Γερμανίας αν δεν είχε ξεσπάσει η κρίση του ευρώ, η μεθοδικότητα των γερμανών αξιωματούχων βοηθά να κάνουμε έναν ενδιαφέροντα υπολογισμό αυτών των οφελών: Κάθε χρόνο, υπηρεσία του υπουργείου του κ. Σόιμπλε προβλέπει το ύψος των επιτοκίων δανεισμού για την επόμενη περίοδο, έτσι ώστε ο υπουργός να έχει μια γενική εποπτεία, βασισμένη σε προβλέψεις της εξέλιξης του κόστους δανεισμού της χώρας για τα επόμενα, π.χ., τέσσερα χρόνια.

Έτσι λοιπόν, ήταν δυνατόν να γίνει η σύγκριση μεταξύ (α) των επιτοκίων δανεισμού της γερμανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης που κατέβαλε στους δανειστές του κράτους κατά την περίοδο 2010-2014 και (β) των επιτοκίων όπως είχαν προβλεφθεί από την υπηρεσία του υπουργείου το 2009. Αυτό που συνέβη ήταν ότι, καθώς οι χώρες της περιφέρειας (αρχής γενομένης από την Ελλάδα) βυθίζονταν στην πτώχευση η μία μετά την άλλη, οι κάτοχοι ομολόγων των χωρών μας άρχισαν να τα ξεπουλάνε, αγοράζοντας με τα έσοδα που αποκτούσαν τα πιο σίγουρα γερμανικά ομόλογα. Έτσι, οι τιμές των γερμανικών ομολόγων ανέβαιναν και τα επιτόκια δανεισμού που έπρεπε να προσφέρει το γερμανικό κράτος για να δανείζεται μειώνονταν ραγδαία. Το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών κατέληξε, με αυτό τον τρόπο, στον αριθμό €41 δισ. – έναν αριθμό που αποτελεί το ελάχιστο όφελος του γερμανικού δημοσίου από την κρίση χρέους των χωρών της περιφέρειας.

Αν το καλοσκεφτούμε, δεδομένου ότι (α) οι χώρες της περιφέρειας έχουν καταλήξει σε μια κατάσταση υποτέλειας στην τρόικα, ακόμη και ως προς τις παραμικρές λεπτομέρειες που αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών (π.χ. το αν το πετρέλαιο θέρμανσης θα έχει τον ίδιο φόρο με το κίνησης), και (β) η κρίση που τις έφερε σε αυτή την κατάσταση υποτέλειας, κατοχής, ουσιαστικά προικοδότησε το γερμανικό κράτος με αυτά τα €41 δισ., δεν είναι καθόλου τραβηγμένο να αναφέρομαι σε ένα Νέο Κατοχικό Δάνειο. Δάνειο που, όπως και το παλαιό, μόνο δάνειο δεν είναι.

Όσο για το ακριβές μέγεθός του, πολύ φοβάμαι ότι το ποσό των €41 δισ. που αναφέρει το υπουργείο Οικονομικών του κ. Σόιμπλε πρέπει να πολλαπλασιαστεί με το δέκα για να υπολογιστεί σωστά. Πράγματι, αγαπητέ αναγνώστη, θεωρώ πως το ποσό που εξοικονόμησε το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών λόγω της κρίσης του ευρώ αγγίζει τα €400 δισ. Από πού προκύπτει αυτό; Από δύο πηγές. Πρώτον, το ίδιο το υπουργείο Οικονομικών της Γερμανίας παραδέχεται ότι τις χρονιές 2010-2012 εξέδωσε ομόλογα αξίας €73 δισ. μικρότερης από εκείνη που υπολόγιζε. Με άλλα λόγια, δεν είναι μόνο ότι το γερμανικό κράτος πληρώνει λιγότερους τόκους, καθώς το επιτόκιο δανεισμού του μειώνεται, είναι και ότι, καθώς το επιτόκιο μειώνεται, όταν τα γερμανικά ομόλογα ωριμάζουν και πρέπει να αποπληρωθούν, το γερμανικό δημόσιο δανείζεται λιγότερα για να τα ανακυλήσει στο μέλλον, εκδίδοντας έτσι μικρότερο νέο χρέος.

Για την περίοδο 2010-2014 είναι εύλογο να υποθέσουμε ότι η Γερμανία εξοικονόμησε περί τα €90 δισ. από αυτήν τη διαδικασία, συν τα €41 δισ. που προαναφέραμε, έχουμε έναν σύνολο €131 δισ. Δεύτερον, παράλληλα με τη στροφή των επενδυτών στα γερμανικά ομόλογα, υπάρχει και η στροφή των καταθετών της περιφέρειας προς τις τράπεζες της Φρανκφούρτης. Έλληνες, Ισπανοί, Πορτογάλοι, Ιρλανδοί μεταφέρουν τις καταθέσεις τους στις γερμανικές τράπεζες, για να μην την πατήσουν όπως οι κύπριοι καταθέτες. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καταδεικνύει πως μόνο εντός του 2012 είχαμε €95 δισ. καταθέσεων, τα οποία κατέφυγαν από την περιφέρεια προς την Φρανκφούρτη (ένας αριθμός που, αν μη τι άλλο, μάλλον υποτιμά τη φυγή κεφαλαίων προς τη Γερμανία). Ακόμη κι αν το 2012 ήταν το Έτος της Μεγάλης Φυγής (με τα υπόλοιπα έτη να υπολείπονται ως προς τη βιαιότητα αυτών των μεταφορών), είναι πολύ πιθανό την περίοδο 2010- 2014 να μεταβιβάστηκαν €275 δισ. προς τις γερμανικές τράπεζες. Μια τέτοια ροή κεφαλαίων ωφελεί όχι μόνο τους τραπεζίτες, αλλά και το κράτος.

Οι γερμανικές τράπεζες, μετά το 2008, βρέθηκαν σε κατάσταση βαθιάς πτώχευσης. Χωρίς τη συνεχή αρωγή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης δεν θα μπορούσαν να λειτουργούν. Η κυβέρνηση μάλιστα δημιούργησε κρατικά χωνευτήρια κακών ιδιωτικών χρεών και τραπεζικών ζημιών (bad banks), τα οποία απαιτούν συστηματική χρηματοδότηση. Όμως, λόγω της ροής των προαναφερθέντων κεφαλαίων στο τραπεζικό σύστημα, ο κ. Σόιμπλε μπόρεσε να αντισταθεί στις απαιτήσεις των φίλων του τραπεζιτών για επιπλέον κρατική ενίσχυση. Συνοπτικά, από τότε που οι χώρες μας κατέρρευσαν, κι επειδή οι χώρες μας κατέρρευσαν, μεταξύ €300 και €400 δισ. μεταφέρθηκαν έμμεσα από την ευρωπαϊκή περιφέρεια στο Γενικό Λογιστήριο του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών. Παράλληλα, οι χώρες μας, με την ενθουσιώδη υποστήριξη των εγχώριων ελίτ, εντάχθηκαν σε ένα καθεστώς ιδιότυπης κατοχής.

Είναι σαν ένα Νέο Πανευρωπαϊκό Κατοχικό Δάνειο να έχει επιβληθεί στο πλαίσιο της ευρωζώνης στην ευρωπαϊκή περιφέρεια. Από τη δική της μεριά, η γερμανική κυβέρνηση έχει καταβάλει, ως αντίτιμο, εγγυήσεις για τα διάφορα μνημονιακά δάνεια (έμμεσα και άμεσα) της τάξης των €600 δισ. Ακόμη και €100 ή €200 δισ. από αυτά τα μνημονιακά δάνεια να διαγράψει μέσα από κάποιο κούρεμα (το οποίο θα παλέψει με νύχια και με δόντια να μην αποδεχτεί), πάλι το ύψος του Νέου Πανευρωπαϊκού Κατοχικού Δανείου θα κυμαίνεται στα €200 δισ. Το οποίο βέβαια, όπως και το παλαιό, δεν πρόκειται να αποπληρωθεί ποτέ!

το άρθρο δημοσιεύθηκε στο Hot Doc #35, τον Σεπτέμβριο του 2013